سیستم های تهویه مطبوع به چند دسته تقسیم می شوند و مهمترین وظایف آنها ؟

سیستم های تهویه مطبوع یا Air Conditioning System یکی از مهمترین و اصلی ترین مباحث مهندسی مکانیک است تهویه مطبوع قسمتی از علم HVAC است ولی در بسیاری از حالات و صنایع این دو واژه را یکسان در نظر می‌گیرند و با نام تهویه مطبوع و HVAC مورد مطالعه قرار می‌دهند. HVAC برگرفته از کلمات «سیستم‌های گرمایش ، تهویه و تهویه مطبوع» (Heating, Ventilation and Air Conditioning) می باشد .

سیستم های ذکر شده بخش مهم و اعظم یک ساختمان اعم از تجاری ، مسکونی و صنعتی را در بر می گیرد و چنانچه ساختمانی هر چند مجلل و گرانبها به این نوع سیستم ها مجهز نباشد فاقد ارزش است و محل مناسبی برای زندگی نخواهد بود .

سیستم تهویه مطبوع یا هوارسانی دلپذیر و هوایش مقبول و خوشایند وقتی به درستی می تواند وظیفه ی خطیر خود را به منصه ی ظهور برساند که مولفه هایی چون دمای محیط ، رطوبت ، کیفیت هوا و فشار در سطح قابل قبول و استاندارد موجب آرامش و آسایش ساکنین ساختمان های مسکونی و در ساختمان های تجاری و صنعتی ایجاد شرایط لازم محیطی و مهم برای محصولات و کالاهای تولیدی گردد .

جهت برقراری چنین شرایطی در ساختمان ها از دستگاهی با اندازه و ظرفیت متناسب با محیط استفاده می گردد قابل ذکر است که این سیستم ها باید از جهت کارکرد هر ساله مورد کنترل قرار بگیرند طرح ریزی سیستم تهویه مطبوع در هر نوع و اندازه ای از آن بر عهده ی مهندسین مکانیک است مهندسین مکانیک با استفاده از اصول ترمودینامیک ، مکانیک سیالات و اصول انتقال حرارت این کار را به درستی انجام می دهند.

استاندارد مرجع تهویه مطبوع در کشور آمریکا استاندارد اشری ASHRAE است و به عنوان منبع طراحی در کنار مباحث چهاردهم و شانزدهم نظام مهندسی مورد استفاده قرار می گیرد اما نرم افزار محبوب محاسبه ی بارهای حرارتی و برودتی در بین مهندسین ایران ، نرم افزار آنالیز ساعتی کریر Carrier HAP است.

قصد داریم تا در این مقاله به تفصیل به وظایف سیستم تهویه مطبوع بپردازیم .

انواع سیستم های تهویه مطبوع
سیستم های تهویه مطبوع معمولاً شامل: سرمایش، گرمایش، رطوبت زنی و رطوبت زدائی و تصفیه هوا می‌باشد. تهویه مطبوع به سیستمی گفته می‌شود که بتواند سه فاکتور، رطوبت ،دما و سرعت جریان هوا را کنترل کند. به صورت کلی تمام سیستم‌های تهویه مطبوع بر یک سیال استوارند که گرما و سرما را به محل مورد نظر منتقل می‌کنند. بر اساس نوع سیال می‌توان سیستم‌های تهویه مطبوع را به سه دسته ۱- سیستم تهویه مطبوع تمام هوا ۲- سیستم‌های آب و هوا ۳- سیستم تهویه مطبوع تمام آب تقسیم کرد.

سیستم‌های هوا–آب

این سیستمها مزیت‌ها و معایب هر دو سیستم قبل را خواهند داشت و معمولاً در این سیستم‌ها گرمایش به وسیله آب و سرمایش به وسیله هوا صورت می‌گیرد. لازم است ذکر شود که گرمایش با آب معمولاً به دو صورت امکان‌پذیر است. گرمایش با آب گرم که با دمای ۷۰ تا ۹۰ درجه سانتی‌گراد کار می‌کند و گرمایش با آب داغ که در این سیستم با تحت فشار قرار دادن کل سیستم، دمای آب را تا حدود ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر افزایش می‌دهند. گرمایش با آب داغ معمولاً در ساختمان‌های عظیم یا جاهایی که در اثر افزایش مسیر لوله کشی در آب افت حرارت ایجاد می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سیستم تهویه مطبوع تمام آب

این سیستم‌ها نمی‌توانند میزان رطوبت هوا را تغییر دهند اما به لحاظ حجم کم تأسیسات و همچنین هزینه کم راه‌اندازی و نگهداری بر سایر سیستم‌ها مزیت دارد.

در این سیستم سیال ناقل حرارت و برودت آب می‌باشد. آب در موتور خانه در دستگاه‌های حرارتی مانند دیگ بخار یا دیگ آبگرم، گرم می‌شوند و برای گرمایش ساختمان در فصول سرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای فصول گرم مثل تابستان در موتورخانه از چیلر یا آبسرد کن برای تهیه آب سرد استفاده می‌شود و برای سرمایش ساختمان از این آب سرد استفاده می‌گردد. آبگرم و آبسرد تهیه شده به داخل کویل‌های مبدل حرارتی اتاق‌ها (مثل فن کویل) ارسال می‌شود. بادبزن یا فن متعلق به این دستگاه هوا را از روی کویل عبور داده و باعث گرمایش یا سرمایش اتاق‌های داخلی ساختمان می‌گردد.

سیستم تهویه مطبوع تمام هوا

سیال ناقل حرارت و برودت به داخل کویل دستگاه پمپ می‌شود و هوایی که توسط فن با سرعت از روی این کویل عبور می‌کند سرد یا گرم شده و بوسیله کانال بداخل فضاهای تهویه شونده توزیع می‌شود. توضیح اینکه هوای عبوری از روی کویل تصفیه فیزیکی شده و رطوبت گیری می‌شود و بعد به داخل فضاها ارسال می‌شود.

اهم وظایف سیستم های تهویه مطبوع
کنترل دمای محیط : control of ambient temperature

درجه حرارت پوست بدن انسان ارتباط مستقیم با دمای محیط دارد با بالا و پایین رفتن درجه حرارت محیط دمای بدن انسان نیز دستخوش تغییر می گردد شاید شما نیز به کرات این حالت را حس کرده باشید که وقتی صبح از خواب بیدار می شوید بدنتان دچار کرختی ، سستی وخستگی شده است اما دلیل آن را نمی دانید .

یکی از دلایل عمده و اساسی در بروز چنین حالتی دمای محیط است ، اگر به هر دلیلی دمای اتاق بیش از حد استاندارد گرم و یا سرد باشد مشکلاتی را برای سکنه به همراه دارد زندگی در محیط گرم باعث بروز سردرد ، خستگی و سستی شده و محیط سرد حساسیت و گزگز انگشتان را به همراه دارد .

دمای محیط به دلایلی اعم از پختن غذا ، تابش نور خورشید ،لامپ ها ، وسایل برقی و درزها وسوراخ های دیوار و رنگ ساختمان بالا می رود و موجب بالا رفتن محیط ساختمان می شود . برعکس عواملی چون استفاده از وسیله نامناسب جهت گرم کردن خانه ، وجود درزها ی پنجره و خروج هوای گرم و …. موجب افت شدید دمای محیط خانه و یا محل کار می شود . با پیشرفت تکنولوژی و تولید سیستم های جدید با استفاده از ترموستات های قابل تنظیم و برنامه ریزی آنها می توان با فشردن تنها یه دکمه برای متعادل کردن دمای محیط زندگی و لذت بخش کردن آن گامی مهم و موثر برداشت .

سیستم های تهویه مطبوع حامیان مهم دمای محیط هستند .این سیستم می تواند با قدرت دمای محیط را در حد استاندارد کنترل و مهار نماید و دمای هوا طبق روش خاصی به صورت اتوماتیک ثابت بماند یا تغییر کند. شرایطی را که سیستم تهویه مطبوع باید در داخل محل زندگی فراهم نماید و برای انسان لذت بخش و مطلوب نماید دمای ۲۲ درجه‌ی سانتی‌گراد و رطوبت ۵۰%می‌باشد.

انواع چیلرها که از جمله سیستم تهویه مطبوع به شمار می روند به راحتی میتوانند دمای محیط را کنترل نمایند . چیلر تراکمی هوا خنک با برند MPK دارای یازده سنسور تنظیم دما بوده ، هم چنین دارای قابلیت تنظیم set point دما در محدوده ی باز می باشد . این سیستم با کنترل 8 عدد سوییچ بصورت مستقل و 4 عدد سوییچ از طریق سنسورهای دما برای low & high pressure در تنظیم و کنترل دمای محیط ساختمان چه مسکونی ، اداری و صنعتی کمک شایانی می نماید .

مهار رطوبت هوا : Air humidity control

رطوبت مقدار بخار آب موجود در هوا را شامل می شود . رطوبت نسبی به نسبت درصد وجود بخار آب در هوا بستگی دارد. رطوبت نسبی پایین به این معناست که هوا خشک است و قادر به نگهداری رطوبت زیادی است . فرآیند خنک سازی بدن انسان براساس عرق کردن ( تبخیر رطوبت ) از سطح پوست میسر می شود .احساس خنکی ما به میزان رطوبت نسبی بستگی دارد هرچه قدر این میزان پایین تر باشد رطوبت بهتر تبخیر شده و این احساس در ما شدید تر می گردد .

اما در میزان رطوبت ۱۰۰ درصدی احساس گرماي بيشتري خواهيم كرد؛ چرا كه در اين حالت عملا عرق بدن تبخير نمي شود تا ما بتوانيم احساس خنكي كنيم. چنانچه رطوبت هوای محل سکونت به میزان استاندارد تعریف نشده باشد قطعا مشکلات زیادی را به همراه داشته و آسایش و آرامش افراد را به خطر می اندازد و بر روی سلامتی آثار سوء خواهد داشت.

کنترل رطوبت محیط به دلائل زیر حائز اهمیت است و باید همواره مورد توجه قرار گیرد:

رطوبت عاملی بسیار مهم در تعیین دمای اتاق و راحتی و آسایش ساکنین است. افزایش رطوبت در فضا ممکن است باعث ایجاد قارچ شده پوست و غشاي مخاطي خشک گردیده و باعث خارش پوست؛ تركيدن لبها و گلودرد و خشكي دهان به خصوص در هنگام صبح شود . لازم به ذکر می باشد به عنوان مثال در صورت افزایش دمای هوای خشک ، بایستی جهت جلوگیری از تغییر در آسایش و آرامش ساکنین میزان رطوبت نسبی کاهش یابد و در صورت کاهش دمای هوای خشک بایستی این میزان رطوبت نسبی افزایش پیدا کند.

امروزه جهت کنترل و مهار رطوبت ساختمان از سیستم های تهویه مطبوع بهره می برند . این سیستم ها دارای عملکردی مطلوب بوده و افزایش و کاهش رطوبت هوا را بر عهده دارند. درصورت افزایش دمای هوای خشک ، این سیستم رطوبت نسبی را کاهش داده و در صورت کاهش دمای هوای خشک ، میزان رطوبت نسبی افزایش می یابد .

سیستم های تهویه مطبوع هوای ورودی را تا نقطه شبنم (Dewpoint) سرد می ‌کنند. در نهایت آب در کویل‌ های سرمایشی فشرده می‌ شود پس از آن هوای سرد و خشک تا دمای مطلوب گرم شده و وارد محیط می ‌شود تا دما و رطوبت محیط را تا بازه تعیین شده تغییر دهد.

کنترل کیفیت هوا از نظر آلودگی :

امروزه زندگی در کلان شهرها کاری بس دشوار شده است چرا که هوای آلوده به انواع آلاینده ها راه را برای تنفس مشکل کرده است و حقیقتا باعث صدمه ی جدی به سیستم تنفسی می شود . اما می توان از راه های مختلف علی رغم این هوای آلوده هوای داخل خانه را پاکسازی نمود چراکه در غیر این صورت صدمات جبران ناپذیری به بدن انسان وارد می سازد .

از جمله عواملی که سلامتی انسان را به مخاطره می اندازد می تواند شامل موارد فوق باشد :

میکروب ها ، تجهیزات آشپزخانه، حشره کش ها، لامپ های شکسته، محصولات الکترونیکی و پلاستیکی، ذرات فرش، چسب، دیوار های تازه رنگ شده و البته دود سیگار می تواند کیفیت هوای خانه را برای افراد آسیب پذیر از جمله نوزادان و کودکان، زنان باردار، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری های تنفسی نامناسب کند.

معرفی سیستم های سرمایشی
از آنجایی که استفاده از انواع سیستم های سرمایشی جزء اساسی ترین و محوری ترین تجهیزات در ساختمان می باشند مورد توجه خاص مصرف کنندگان واقع شده است این سیستم ها دارای کارایی مختلفی می باشند به ویژه با افزایش قابل ملاحظه ای از دمای محیط ،پیشرفت تکنولوژی ، مدرنیته شدن تجهیزات و توجه ویژه به امر انرژی و صرفه جویی در آن استفاده از انواع مختلف و مدرن این محصولات به یکی از نیازهای اصلی و اساسی تبدیل شده است. در این مقاله سعی داریم با معرفی کامل و ارائه ی اطلاعات مفید در مورد انواع مختلف از سیستم های سرمایشی و همچنین بررسی مزیت و معایب هر کدام از آنها شما را در خرید مناسب ترین نوع از این محصولات یاری کنیم در ادامه با ما همراه باشید تا اطلاعات ارزشمندی در مورد انواع مختلف این نوع سیستم ها به دست آورید.

سیستم های تهویه مطبوع مختلفی برای خنک کردن هوا . به ویژه برای مناطقی با آب و هوای گرم بالاخص تهویه ی هوا موجود است که هر کدام از آنها کارایی مختلفی دارد و با در نظر گرفتن مکانیسم ویژه ای می توانند هوای مورد نظر را خنک کنند . هم چنین ، استفاده از این سیستم ها در شرایط دمایی بسیار گرم، بسیار مرطوب یا بسیار خشک می تواند مزایای فراوانی را در بر داشته باشد.

اصول به کار رفته اگرچه ممکن است در برخی از آنها مشابه باشد ولی اگر اجزای موجود در ساخت هر کدام از آنها تغییر کند در این صورت ممکن است روال کار نیز به طور ویژه متفاوت شود. در انتخاب هر کدام از این محصولات باید ابعاد فضایی که قرار است در آن استفاده کنیم در اولویت قرار بگیرد در این صورت کارایی این محصول مطلوب خواهد بود.

انواع سیستم های سرمایشی
سیستم های سرمایشی با در نظر گرفتن کارایی و البته اجزای تشکیل دهنده ی هر کدام به چندین طبقه بندی تقسیم می شوند. از جمله مهمترین آنها عبارتند از :

کولر آبی
کولر گازی
داکت اسپلیت
چیلر و مینی چیلر
VRF
GHP
در ادامه سعی کرده ایم هر کدام از انواع این محصولات را به طور جداگانه مورد بررسی قرار دهیم و همچنین معایب و مزایای هر کدام از آنها را مدنظر قرار داده و اطلاعات ارزشمندی را ارائه دهیم. هر کدام از انواع این محصولات دارای کارایی مشخصی هستند و نیازهای موجود تعیین می کند کدام یک می تواند گزینه ی مطلوبی برای شما در نظر گرفته شود. اگر در انتخاب نوع محصول دچار تردید هستید می توانید از راهنمایی ویژه همکاران ما در بخش فروش بهره مند شوید. رضایت شما عزیزان اعتبار ما است به همین دلیل در همه ی این سال ها کوشیده ایم با ارائه ی محصولاتی اصل و با کیفیت همواره در اولویت انتخاب شما باشیم. حتما در بخش نظرات و پیشنهادات ما را در رسیدن به ایده آل ترین حالت ممکن با ارائه ی ایده های خود یاری دهید.ما بهترین سیستم های سرمایشی را به دست شما خواهیم رساند

۱ – کولر آبی
کولر آبی یکی از انواع پرکاربرد و محبوب ترین سیستم تهویه مطبوع سرمایشی از انواع سیستم های سرمایشی در ایران است به طور کلی خنک سازی تبخیری (آبی) از طریق کولر های آبی روشی رایج و بهینه برای ایجاد هوای خنک در محیط (به شرط اینکه میزان رطوبت نسبی هوا کمتر از ۴۰ درصد باشد) است.

این سیستم همواره به میزان زیاد به فروش میرسد کولر آبی که از راه تبخیر آب ، هوای محیط را خنک نگه می دارد و آب به واسطه ی پمپ به بخش بالای پوشال انتقال داده شده و ضمن خیس کردن آن مقدار قابل توجهی از گرما را از طریق تبخیر آب جذب می کند، تبخیر بخار آب باعث کاهش دمای داخل کولر شده و دستگاه خنک می شود در مرحله بعدی این هوا با دمای کاهش یافته و خنک همراه با رطوبت از راه کانال وارد محیط مورد نظر می شود.

این نوع از محصولات قابلیت آن را دارند که به طور جدی دمای محیط را کاهش دهند این نوع از سیستم ها بیشتر در شهرهایی با هوای گرم و خشک توصیه می شود البته لازم به ذکر است از آن جا که کشور ما با مشکلات کم آبی روبرو است احتمال این وجود دارد که در سال های آتی استفاده از این نوع سیستم ها مقرون به صرفه نباشد و هزینه های بسیاری را برای کاربر به وجود آورد در حال حاضر با در نظر گرفتن نرخ پایین برای آب این نوع از محصولات به طور عمده مورد استفاده قرار گرفته اند.

شرایط محیطی به ویژه دما موضوع استفاده از کولر های آبی در مدل های مختلف و ساختار خاص را بین مصرف کنندگان مطرح کرده است انواع کولرهای آبی امروزه پاسخگوی مناسبی برای نیازهای مشتریان می باشد .

انواع کولرهای آبی عبارتند از :

۱ – کولر آبی معمولی

کولر آبی معمولی به دلیل بزرگ بودن ابعاد آن روی پشت بام ، تراس ساختمان و یا حیاط نصب می شود در این وسیله پوشال هایی قرار گرفته شده و زمانی که آب متحرک بر روی این پوشال ها قرار میگیرد جریان هوا به این پوشال های خیس برخورد و سپس با استفاده از کانال های تعبیه شده هوای خنک را به داخل ساختمان هدایت می نماید قابل ذکر است که یکی از معمولی ترین و پر کاربردترین سیستم های سرمایشی همین نوع کولر است .

۲- سلولزی

در کولر آبی سلولزی به جای پوشال پد های سلولزی به کار می رود که بدلیل پیوستگی حجمی سلولز نسبت به پوشال، هوای خنک تری تولید می گردد . استفاده از پد سلولزی بجای پوشال در کولر های آبی، بدلیل خاصیت جذب بیشتر آب نسبت به پوشال و همچنین قرارگیری لایه های منظم، موج دار و یکنواخت سلولز در کنار هم، توزیع یکنواخت آب بر روی پد سلولزی و در نتیجه وجود بیشترین سطح تماس موثر بین هوای عبوری و سطح مرطوب پد سلولزی، باعث ایجاد خنکی بیشتر (حدود ۲ تا ۳ درجه سانتیگراد بیشتر از کولرهای با پوشال) و عدم انتقال ذرات معلق هوا و باکتری ها به داخل کانال کولر می گردد.

۳ – پرتابل از ظرفیت ۲۵۰۰ تا ظرفیت ۱۳۰۰۰

کولر آبی پرتابل یا متحرک همانطور که از نام آن مشخص است قابلیت جابه جایی و پرتابل بودن را دارد مخزن این کولر یا به صورت دستی پر می شود و یا قابلیت اتصال مستقیم به شلنگ و شیر آب را دارد.

۴- کولر آبی صنعتی

کولر آبی صنعتی نیز بعنوان یکی از پرکاربردترین تجهیزات خنک کننده در کارگاه ها و فضاهای با ابعاد بزرگتر از آپارتمانها و منازل مورد استفاده قرار می گیرد کولرهای آبی صنعتی میتوانند مانند کولر سلولزی دارای پد سلولزی و یا مانند کولرهای سنتی دارای پوشال باشند.

۵ – کولر آبی با فن هوا دهی پروانه ای یا آکسیال

در این نوع کولرهای آبی که مستقیما در محل پنجره قرار می گیرند، فقط امکان هوادهی مستقیم و بدون امکان عبور هوا از کانال وجود دارد. (به طور کلی نصب فن سانتریفیوژ در کولرهای آبی ثابت جهت غلبه بر افت فشار عبور هوا از درون کانال های هوای کولر انجام می پذیرد)، اما در صورتیکه مایل به استفاده مستقیم و بدون کانال کشی از کولر آبی برای هر محل باشید می توانید از انواع کولر های آبی با فن آکسیال (پنجره ای) که قیمت آنها تقریباً نصف قیمت کولر های آبی رایج است استفاده نمائید. (البته فراموش نکنید که جهت تامین هوای تازه ، این کولرهای آبی نیز باید در فضای بیرونی ساختمان نصب شوند)

نوع پرتابل این کولرها باید در محلی قرار گیرد که پشت آن، هوای آزاد بیرون از اتاق جریان داشته باشد بنابراین کولرهای آبی با فن هوادهی آکسیال ( پنجره ای) فقط در مواردی قابل استفاده می باشند که هوای خنک آنها از دهانه خروجی هوای کولر مستقیما و بدون کانال کشی به فضای مورد نظر دمیده شود.

۲ – کولر گازی
کولرهای گازی که یکی دیگر از سیستم های تهویه مطبوع سرمایشی است از گازهای مخصوص تبرید از جمله R-22 یا R-134a یا R-404 و … استفاده می کند.در این دستگاه هوای گرم جذب شده و به هوای سرد تبدیل می شود و از این طریق می توانیم به هوای مطلوب و دلخواه دسترسی داشته باشیم .در بعضی از انواع کولر های گازی قابلیت تغییر این سیکل وجود داشته و کولر به پمپ حرارتی تبدیل می شود و در فصل زمستان سرما را به گرما تبدیل می کند این نوع از سیستم های سرمایشی از انرژی برق به عنوان منبع تغذیه استفاده می کنند اگر هزینه های درخواستی برای انرژی الکتریسیته بسیار نباشد استفاده از این نوع سیستم تهویه مطبوع می تواند گزینه ی مطلوبی باشد در غیر این صورت بهره مندی از مزیت آنها مقرون به صرفه نخواهد بود.

اجزای اصلی دستگاه کولر گازی :

کمپرسور

کندانسور

اواپراتور

شیر انبساط یا لوله مویین

انواع کولر گازی :

کولر گازی یک تکه یا پنجره‌ای سرد و گرم

کولر گازی دو تکه (اسپلیت) سرد و گرم

کولر گازی پرتابل (قابل حمل)

کولر گازی ایستاده سرد و گرم

کولر گازی سقفی یا کاستی سرد وگرم

کولر گازی داکتی یا کانالی سرد و گرم (در این نوع ممکن است گرمایش به صورت کویل آب گرم باشد)

کولر گازی چند شعبه یا مولتی وی (در ظرفیت‌های 38000 BTU به بالا در دو نوع تک فاز و سه فاز تولید می‌شود)

۳ – داکت اسپلیت
یکی دیگر از متداول ترین سیستم های تهویه مطبوع داکت اسپلیت یا Ducted Split Air Condition است که در واقع به اسپلیت های خانگی هم معروف است و تشابه زیادی به کولرهای گازی دارد اجزای اصلی این دستگاه یک هواساز و یک کندانسور است که توسط مجموعه ای از لوله‌های مسی بهم متصل شده اند و از ظرفیت ۱۸۰۰۰ به بالا تولید میشود .

در حقیقت با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی متخصصان به این نتیجه رسیدند دستگاهی بسازند که علاوه بر صرفه جویی در مصرف انرژی موجب صرفه جویی در فضای مفید هم بشوند و نیازی به استفاده از سیستم های سرمایشی و گرمایشی بطور جداگانه در فصول مختلف سال نباشد به همین منظور داکت اسپلیت ها ساخته شدند .این سیستم ها در فصل گرما عمل سرمایش و در فصل سرما عمل گرمایش را انجام می دهند .

داکت اسپلیت با بهره گیری ازالکترو فن قوی تر نسبت به کولر در پنل داخلی امکان کانال کشی در سقف یا دیوار را مهیا می سازد و مورد استفاده قرار می گیرد از آنجا که این نوع از سیستم ها توکار هستند فضای بسیاری را اشغال نخواهند کرد به همین دلیل اگر محدودیت فضا دارید می توانید آنها را در اولویت خرید خود قرار دهید با ایجاد سقف کاذب میتوان مکان مناسبی برای آنها تعبیه کرد داکت اسپلیت از دو بخش یونیت خارجی و یونیت داخلی تشکیل شده است که یونیت خارجی آن باید در ارتفاع و فاصله افقی متناسب با ظرفیت و نوع آن نصب گردد تا کارایی مناسب را داشته باشد .

معمولا کویل دستگاه های داکت اسپلیت از نوع مسی دو یا سه ردیفه با فین آلومینیومی است که با توجه به ظرفیت دستگاه ابعاد سطح حرارتی و ابعاد کویل متفاوت خواهد بود .

انواع داکت اسپلیت :

. معمولا داکت اسپلیت‌ها را از نظر نوع نیرو محرکه و کمپرسور به دو دسته تقسیم می کنند :

داکت اسپلیت اینورتر
داکت اسپلیت غیر اینورتر یا معمولی
داکت اسپلیت اینورتر

یکی از مهم ترین تفاوت های داکت اسپلیت اینور تر دار و داکت اسپلیت معمولی در سرعت متغیر آن می باشد که در نوع معمولی این سرعت ثابت است در ساخت این سیستم، سیگنال مربوطه به بار سرمایشی و یا گرمایشی از طریق یک سنسور به قسمت کنترلر موتور الکتریکی کمپرسور ارسال شده و دور کاری موتور متناسب با بار و به طور پیوسته کم یا زیاد می گردد تا هوای درخواستی کاربر به حد مطلوب برسد تعداد دور و قدرت کمپرسور بسته به نیاز محیط متفاوت خواهد بود .

آنچه که داکت اسپلیت اینورتر را از داکت اسپلیت غیر اینورتر یا معمولی متمایز می کند ویژگی هایی چون صدای کم‌تر، عمر‌ مفید بیشتر، سرمایش و گرمایش سریع‌تر وقیمت مناسب تر و در انتها مقرون به صرفه‌تر بودن است.

داکت اسپلیت غیر اینورتر یا معمولی

عملکرد سیستم داکت اسپلیت معمولی اینگونه است که یک دستگاه که به آن یونیت داخلی گفته می شود در داخل سقف کاذب نصب گردیده و به واسطه ی یک جفت لوله ی مسی به یونیت خارجی که در خارج از ساختمان تعبیه شده است متصل می گردد.

۴ – چیلر و مینی چیلر
چیلر یا سرد کن (به انگلیسی: Chiller) یکی دیگر از انواع سیستم های تهویه مطبوع است چیلرها با استفاده از سیکل تبرید تراکمی بخار یا سیکل تبرید جذبی گرما را از مایع می‌گیرد در تجهیزات تهویه مطبوع مانند هواساز و فن کوئل این مایع سرد شده و استفاده می شود . مایع سرد شده به صورت سیکل و درون یک مبدل حرارتی جریان دارد گرمای گرفته شده از آب می‌تواند به محیط داده شده و یا برای افزایش بازدهی، در کاربردهای گرمایشی استفاده شود.

چیلرها در صنایع جهت خنک کاری ماشین آلات، مواد و محصولات و در تهویه مطبوع جهت خنک کردن هوای عبوری از فن کویل و یا هواساز استفاده می شوند استفاده از انواع مختلف چیلرها زمانی می تواند گزینه ی مناسبی برای شما باشد که ابعاد فضای یاد شده بیش از حد مجاز باشد در این حالت می توان با به کارگیری چیلرها با ظرفیت های مختلف از کارایی آنها در خنک کردن محیط بهره مند شد. برای محیط های بزرگ استفاده از چیلر در مقایسه با سایر کولرهای آبی و گازی می تواند گزینه ی مناسبی باشد.

چیلرها بر اساس نوع کارکرد به دو دسته تقسیم می شوند :

چیلر تراکمی
چیلر جذبی
چیلر تراکمی

در این نوع سیستم تهویه مطبوع گاز ابتدا توسط کمپرسور، متراکم می‌گردد(فشار آن افزایش میابد ). این گاز سپس به کندانسور وارد شده توسط آب یا هوای محیط، خنک شده و به مایع تبدیل می‌شود این مایع با عبور از شیر انبساط یا لوله موئین دچار کاهش فشار انی شده و وارد فضای خنک کننده (اواپراتور) می‌شود که این کاهش فشار باعث تبخیر مایع گردیده و در نتیجه مایع سردکننده با گرفتن حرارت نهان تبخیر خود از محیط خنک‌کننده، باعث کاهش دمای فضای خنک‌کننده می‌گردد. پس از تبخیر این گاز به کمپرسور منتقل می‌شود و این سیکل تکرار میشود.

چیلر جذبی

در چیلرهای جذبی برخلاف چیلرهای تراکمی از جذب‌کننده (Absorber) و مولد حرارتی (ژنراتور) به جای کمپرسور استفاده می‌گردد. عمومی‌ترین خنک‌کننده در چیلرهای جذبی سیستم برمید لیتیم (لیتیوم برماید) است. در این سیستم، در قسمت جذب‌کننده، بخار آب توسط لیتیوم برماید غلیظ جذب شده و در قسمت مولد حرارتی، آب بر اثر حرارت تبدیل به بخار می‌شود. بخار آب در کندانسور که دارای فشار ۱/۰ اتمسفر است به حالت مایع در می‌آید و سپس در خنک‌کننده که تحت فشار ۰٫۰۱ اتمسفر دوباره به بخار تبدیل می شود ، آب برای اینکه تبخیر شود گرمای نهان خود را از محیط خنک‌کننده می‌گیرد و باعث ایجاد برودت می‌گردد سپس بخار آب ایجاد شده در خنک‌کننده به جذب‌کننده منتقل شده و دوباره این چرخه تکرار می‌شود.

بیشتر بخوانید :

مشهورترین تولید کنندگان HVAC در دنیا

۵ – VRF
سیستم‌های VRF یکی از پیشرفته‌ ترین سیستم‌های تهویه مطبوع مولتی اسپیلیت بدون کانال می باشد که در ساختمان های تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. در مقایسه با انواع سیستم های سرمایشی موجود معمولا قیمت این محصول بیشتر است ولی در عوض طول عمر مفید سیستم های سرمایشی VRF نیز به مراتب بیشتر است به همین دلیل استفاده از آنها در محیط های عمومی می تواند گزینه ی خوبی باشد.

در سیستم تهویه مطبوع VRF واحدهای داخلی زيادي به هر واحد خارجی متصل می شوند یکی از مهم ترین وظایف VRF تولید گرمایش و سرمایش همزمان و بازیابی گرما است. سیستم VRF معمولاً دارای کمپرسور DC inverter به منظور تأمین سرعت متغیر موتور و در نتیجه جریان مبرد متغیر است. (بر خلاف سیستم های ساده on/off). در سرعت‌های متفاوت‌ سیستم VRF قادر به صرفه جویی انرژی در حالت‌های بار جزیی تا بیش از ۵۵ درصد است .

برسی معایب و مزایای سیستم های تهویه مطبوع سرمایشی :
۱ – کولرهای آبی
مزایا معایب
قیمت مناسب مصرف زیاد آب
هزینه نصب و البته راه اندازی پایین امکان بروز زنگ زدگی
بازدهی بالا تعویض پوشال
هزینه نگهداری پایین خطر برق گرفتگی
قابلیت وصل شدن به اینورتر و البته کاهش مصرف انرژی عدم فراهم ساختن گزینه از انتخاب دمای ایده آل
مصرف انرژی برق پایین ایجاد رطوبت بالا در محیط
عدم ایجاد مشکلات زیست محیطی قابلیت حذف همه ی ذرات و البته آلاینده ها در هوا را به صورت کامل ندارد
۲ – کولرهای گازی

مزایا معایب
رطوبت تنظیم شده مصرف بالای برق
آپشن عالی برای فضاهای مرطوب و شرجی نیاز به فضای بیرونی برای کمپرسور
فیلتر کردن هوای آلوده و همچنین تحویل هوای پاک نصب و تعمیرات پیچیده
تعیین دما ایده آل نصب در فضا و جاگیر بودن
قابلیت گرمایش –

۳ – داکت اسپلیت

مزایا معایب
ایجاد هوای مطلوب و تمیز بدون از آلودگی مصرف بالای برق
عدم اشغال محیط نیاز به فضای بیرونی برای کمپرسور
قابلیت استفاده از پکیج یا موتورخانه به منظور گرمایش صدا آزار دهنده(با تکنیک مهندسی قابل حذف است)
مصرف برق پایین در مقایسه با انواع مختلف از اسپلیت دیواری مصرف برق بسیاز زیاد در مقایسه با انواع چیلر و مینی چیلر
قابلیت گرمایش پیچیده بودن نصب و تعمیرات
هزینه بسیار پایین در مقایسه با چیلر و مینی چیلر قیمت بالا
سیستم یکپارچه ی دمایی نیاز به کانال کشی
امکان تنظیم دما اختصاص یافتن به فضای بالای سقف

۴ – چیلرها

مزایا معایب
فراهم کردن دما در محوطه های بزرگ کاهش عملکرد در دماهای بسیار بالا
اشغال نمودن فضای کم هزینه بالا
توانایی انتخاب فراوان یونیت های داخلی پیچیدگی در نصب و تعمیرات
صرفه جویی در مصرف انرژی نیاز به افراد متخصص در تعمیرات
کاهش دادن میزان صدا و البته ارتعاشات –
توانایی کنترل دقیق دما –
5 – VRF

مزایا معایب
سبک بودن و بدون نیاز به استحکام سازی سقف مناسب نبودن برای ساختمان های مرتفع به خاطر محدود بودن گزینه ی لوله کشی عمودی
بهینه سازی ویژه مصرف انرژی قیمت اولیه بالا
تنظیم کردن دما به واسطه کنترل هوشمند به صورت اتومات پیچیدگی در نصب و تعمیرات
عدم نیاز به موتورخانه نیاز به افراد متخصص در تعمیرات
اشغال کم فضا هزینه بالا جهت نشت گاز مبرد
مانیتور کردن نقض موتور به واسطه LINE ERROR نیازمند دستگاه های مکمل در برخی از مناطق به ویژه بسیار سرد جهت گرمایش

روش های انتخاب نوع سیستم تهویه مطبوع
برای گزینش نوع سیستم تهویه مطبوع یک پروژه، باید فاکتور های زیر را در نظر گرفت:

۱- امکانات مالی شخصی یا سازمان سرمایه گذار

۲- فضا یا ساختمان – هدف ، موقعیت مکانی

۳- مشخصات خارج ساختمان ، دما ، رطوبت ، باد، تابش، آفتاب ، سایه

۴- تغییرات بار حرارتی داخل ساختمان – ساکنین ، چراغ ها

۵- قابلیت ساختمان در ذخیره کردن حرارت اکتسابی

۶- لزوم و ظرفیت پیش سرمایش جهت کاستن از اندازه دستگاههای تهویه مطبوع و یا سرمایش جزئی ساختمان

۷- جنبه های فیزیکی فضا یا ساختمان از نظر تطبیق با سیستم تهویه مطبوع تجهیزات و تنظیم عملکرد سیستم تحت بار حرارتی جزئی که بستگی به انتخاب نوع سیستم تهویه مطبوع دارد .

۸- انتظارات وایده های شخصی کار فرما در مورد کیفیت هوای محیط

اگر چه از نظر تئوری می توان هر سیستم تهویه مطبوع را برای هر ساختمانی استفاده کرد ولی در عمل به دلیل وجود عواملی چون هزینه های سرمایه گذاری و بهره برداری ، محدودیت های فضا و مکان ، طرح معماری موقعیت محلی ساختمانی و ارزیابی و تجربه مهندسین طراح ، تعداد سیستم های تهویه مطبوع مناسب برای هر ساختمان محدود خواهد بود . معمولاً در ساختمان هایی که سیستم های سرمایشی و گرمایشی و تهویه آن ها ساده و ظرفیتشان مناسب است؛ هزینه های بهره برداری و تعمیر و نگهداری نسبتاً کم خواهد بود.

کاربردهای تهویه مطبوع معمولاً در ساختمان های عمومی و تجاری (ساختمان های اداری ، کتابخانه ها ، مراکز حمل و نقل)، ساختمانهای تجمعی (آمفی تاترها، استادیوم ها) ساختمانهای آموزشی (مهد کودک ها، دانشگاه ها ، مدارس) ساختمانهای اقامتی ( خوابگاه ، هتل ها ) ساختمان های مسکونی (تک واحدی ، چند واحدی ، آپارتمانی ) ، مراکز بهداشتی و درمانی (بیمارستانها) ، و غیره است

نوع سیستم های تهویه مطبوع ساختمان های مسکونی متاثر از عوامل محلی و کاربردی است .

عواملی محلی و کاربردی عبارتند از:

منابع موجود در انرژی وقیمت آن ها ، شرایط آب و هوایی ، ویژگی های اجتماعی- اقتصادی و دسترسی به نیروی متخصص جهت نصب و تعمیرات ، نوع ساختمان ، مشخصه های فنی ساختمان و مقرارت و ضوابط ساختمان های مسکونی ، عوامل کاربردی هستند.

بنابراین برای گرمایش ، سرمایش ، رطوبت زنی ، رطوبت گیری و تصفیه هوا و یا ترکیب این فرایند می توان از انواع سیستم های تهویه مطبوع استفاده کرد. معمولا ساختمانهای مسکونی نیازمند سیستم های سرمایشی و گرمایشی هستند در بسیاری از سیستم ها با افزودن های معمولی یا الکترو استاتیکی علاوه بر آنکه عمل تصفیه هوا را انجام می دهند از رطوبت زن ها نیز استفاده می کنند به ویژه در فصل گرمایش و زمانی که با توجه به شرایط سایکرو متر لازم باشد رطوبت هوا افزایش یابد .

انتخاب و طراحی سیستم های سرمایشی و گرمایشی متداول در ساختمان های مسکونی با توجه به ۱) نوع منبع انرژی

۲) چگونگی توزیع و انتقال سیال واسطه سرمایش و گرمایش و ۳) دستگاه های پایانه یا مصرف کننده صورت می گیرد .